LESZEK WĄTRÓBSKI: – Jak będzie wyglądała Wasza nowa placówka dla seniorów?

KS. ROMAN RACZKO: – Dom Seniora Caritas będzie placówką komfortową dla około 45-50 pensjonariuszy. Będzie też spełniał wszystkie wymogi sanitarne oraz przeciwpożarowe. Będzie wreszcie dostosowany do potrzeb osób o obniżonej sprawności fizycznej. Cały budynek będzie też dostosowany do swobodnego poruszania się w nim osób na wózkach inwalidzkich. W holu planujemy urządzić biblioteczkę i miejsca odpoczynku oraz kaplicę. Opieka medyczna będzie świadczona w gabinetach lekarskim, zabiegowym i rehabilitacyjnym. W części gospodarczej znajdą się natomiast w pełni wyposażone zaplecze kuchenne, pralnia, suszarnia, magazyny oraz pozostałe pomieszczenia gospodarcze. Nasi pensjonariusze mieszkać będą w pokojach jedno-, dwu- i trzyosobowych.

– Jak doszło do powstania tego ciekawego projektu? Jaka jest społeczno-ekonomiczna sytuacja obwodu grodzieńskiego?

– Nasz projekt powstał w oparciu o analizę sytuacji społeczno-ekonomicznej naszego regionu i potrzeb tutejszego społeczeństwa. Rokrocznie w związku z postępującym starzeniem społeczeństwa rośnie zapotrzebowanie na placówki pobytowe i opiekuńcze dla osób starszych. Według oficjalnych danych statystycznych, co czwarty mieszkaniec obwodu grodzieńskiego ma obecnie ponad 65 lat. Ogółem nasz region zamieszkuje 286 tys. ludzi starszych, co stanowi 16,3% ogółu ludności. Warto wiedzieć, że międzynarodowe kryteria ustalają, iż społeczeństwo uważane jest za „stare”, jeśli odsetek ludzi starszych wynosi 7%.
O starzeniu się ludzi na Grodzieńszczyźnie świadczy też wydłużająca się przeciętna długość życia. Według białoruskich danych statystycznych z 2011 r., długość życia mieszkańców obwodu grodzieńskiego zwiększyła się z 67,7 do 70,5 lat i nadal rośnie. Właśnie dlatego, z roku na rok, wzrasta zapotrzebowanie na domy opieki społecznej dla osób starszych i niedołężnych. Należy tu dodatkowo podkreślić, że nasz projekt Domu Seniora Caritas powstał w związku z istnieniem poważnych braków w państwowym systemie pomocy socjalnej na Białorusi.
Dane statystyczne z ubiegłego roku (2016) wskazują, że w obwodzie grodzieńskim odsetek ludzi starszych niezdolnych do pracy zarobkowej nadal się zwiększa (24,8%) i jest zdecydowanie większy do odsetku młodzieży w wieku do lat 16 (18,9%). Dane te wskazują wyraźnie na wielkie niebezpieczeństwo demograficznej i ekonomicznej sytuacji w regionie. W wielu już powiatach obwodu grodzieńskiego odsetek emerytów przewyższa 1/3 liczby ich mieszkańców. Statystyki podają również, iż najwięcej stulatków mieszka właśnie na Grodzieńszczyźnie: 97 osób przekroczyło już 100 lat.
W świetle wyników badań statystycznych starość dla wielu mieszkańców naszego obwodu oznacza pogarszanie się sytuacji życiowej. Dotyczy to wielu aspektów życia, takich jak: zdrowie, sytuacja materialna czy udział w życiu społecznym. Już dzisiaj ponad 70% osób nie posiada funduszy na zabezpieczenie podstawowych potrzeb. Analiza sytuacji ludzi w wieku podeszłym według wskaźników socjalno-demograficznych i ekonomicznych wskazuje na trzy podstawowe przyczyny tej sytuacji. A są to: słabe zabezpieczenie materialne, zły stan zdrowia oraz samotność.
Na dzień dzisiejszy w obwodzie grodzieńskim znajduje się 11 państwowych domów opieki dla starców, w których przebywa łącznie ok. 1000 osób. I aby uzyskać skierowanie do takiego ośrodka, kandydat powinien zwrócić się do lokalnego urzędu „obrony socjalnej”. Państwowe zasady służby socjalnej opieki przewidują, że do takiego domu może trafić wyłącznie osoba starsza i samotna, wymagająca szczególnej pielęgnacji i nieposiadająca dzieci ani innych krewnych zdolnych do pracy. Tak więc możliwość uzyskania pomocy państwowej mają wyłącznie starzy i przewlekle chorzy, którzy nie posiadają rodziny czy osób mogących je utrzymać. Oznacza to w praktyce, iż wiele starszych i niedołężnych ludzi po prostu skazanych jest na powolne umieranie w miejscach swojego zamieszkania bez pielęgnacji i żadnej opieki. Dotyczy to zwłaszcza mieszkańców małych, bardzo słabo zaludnionych wsi czy osad pozbawionych nawet najprymitywniejszych warunków do życia, mających kłopoty nawet z dostarczaniem wody lub produktów pierwszej potrzeby, a nawet lekarstw.

– Taka jest misja grodzieńskiej Caritas?

– Caritas grodzieńska od wielu już lat świadczy pomoc osobom starszym i chorym, znajdując je poprzez parafie naszej diecezji. Chcemy teraz zrealizować nowy projekt w Sopoćkinie – miasteczku, w którym nadal mieszka przeważnie ludność polska. Obwód grodzieński należy terytorialnie do regionu przygranicznego, na którym znajduje się najliczniejsze skupisko Polaków. A Sopoćkino jest w pewnym sensie „epicentrum” polskości regionu.
Tu powstały pierwsze zalążki przyszłych organizacji polskich na Białorusi i pojawiło się pierwsze kółko nauki języka polskiego. Miasteczko to położone jest 28 km od Grodna, w pobliżu granicy polskiej i litewskiej – nad Kanałem Augustowskim. Bogata i piękna przyroda w okolicach miasteczka oraz oddalenie od centrów przemysłowych stwarza doskonałą podstawę do wzniesienia tu obiektu użyteczności społecznej. Jest to ekologicznie czysty region, przylegający bezpośrednio do Kanału Augustowskiego i Puszczy Grodzieńskiej. Kanał stanowi dzisiaj wspólne dziedzictwo historyczne Polski i Białorusi i jest sławny ze swoich unikalnych urządzeń hydrotechnicznych. Włączono go nawet do Europejskiego Szlaku Tematycznego „Transport i Komunikacja”, będącego częścią Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego.

– Grodzieńska Caritas zakupiła budynek położony po sąsiedzku z Diecezjalnym Domem Miłosierdzia...

– ... i kościołem parafialnym pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jozafata Kuncewicza oraz jeziorem. historia tego budynku ściśle związana jest z historią miasta i polskością. W okresie międzywojennym mieściła się w nim polska szkoła powszechna, w której uczyły się dzieci z miasta i okolic. Pracowało w niej 8 nauczycieli, którzy potrafili wychować u nich trwałą świadomość narodową. Ich praca zaowocowała po wielu latach w dziele tworzenia w miasteczku najbardziej świadomą i patriotyczną enklawę polską w całym kraju. Powstający tu Dom Seniora Caritas będzie autentycznie służył społeczności lokalnej.