– Co zatem można i trzeba jak najpilniej zrobić?

– Należy wreszcie zdecydować o budowie powszechnego systemu obrony kraju (wojsk Obrony Narodowej), który pozwoli przygotować oddziały wojskowe złożone z obywateli, którzy nie będąc zawodowymi żołnierzami, będą jednak dobrze przygotowani do obrony swoich domów i miejsc zamieszkania. Tego typu formacje powinny pojawić się na terenie całego kraju. To daje gwarancję, że w momencie, kiedy nieprzyjaciel zjawi się w naszych granicach, spotka się wszędzie z oporem. Każdy agresor, zanim zaatakuje, ustala, z jakim oporem się spotka; decyduje nie tylko ilość i jakość uzbrojenia broniących się, ale zwłaszcza ich morale, wola stawienia oporu.

– Jak Pan Profesor ocenia dzisiejsze polskie morale, wolę walki w obronie kraju?

– Nie jest dobrze! Przez lata trwała prowadzona przez ośrodki opiniotwórcze kampania deprecjonująca takie pojęcia, jak ojczyzna, naród, patriotyzm; wylewano pomyje na bohaterów Polski, ośmieszano ich czyny, wykoślawiano i smarowano ciemnymi farbami polskie dzieje...

– Na czym zatem można budować postulowaną przez Pana Obronę Narodową Polski?

– Na szczęście są ciągle tacy, którzy tego chcą i to rozumieją; mamy dość liczne organizacje paramilitarne, które istnieją jakby na przekór dominującym w III RP trendom... Są np. klasy wojskowe w szkołach, grupy rekonstrukcyjne i cała masa różnego rodzaju proobronnych inicjatyw obywatelskich. Warto temu ruchowi społecznemu nadać państwowy wymiar. Władze państwowe powinny wreszcie zadbać o propagowanie postaw patriotycznych, odkurzyć wartości przysypane kurzem europejskiej pseudonowoczesności.

– Czym zajmuje się dziś Biuro Inicjatyw Obronnych?

– Przygotowujemy koncepcję powszechnej obrony terytorialnej, zbudowania wojsk Obrony Narodowej. Nie wiem, czy spotkam się z aprobatą, mamy bowiem w Polsce wielu wpływowych ludzi uważających, że obecny kształt sił zbrojnych w zupełności wystarcza. Twierdzą oni, że zagrożeń, o których mówię, w ogóle nie ma. Postulowane siły ON ze wskazaniem, że w razie zagrożenia będą prowadzić działania partyzanckie, są według przeciwników moich koncepcji – anachronizmem, niepotrzebnym dziwactwem. Przyjmuje się, że do obrony kraju wystarczy obecnie zawodowe wojsko, „wojsko prawdziwe”, współczesna wojna będzie bowiem starciem profesjonalistów obsługujących skomplikowane i drogie uzbrojenie.

– Przed tym „prawdziwym” polskim wojskiem też rysuje się dziś wiele poważnych problemów, potrzeba szybkich rozwiązań. Jakich przede wszystkim?

– Nagły, niespodziewany atak może nastąpić z powietrza oraz z morza. A my mamy dziurawą obronę przestrzeni powietrznej, ponieważ zaniedbano środki obrony przeciwlotniczej, przeciwrakietowej. Są plany naprawcze, ale zapóźnienie jest duże, potrzeba lat, by je nadrobić. Gigantycznie wprost zaniedbana jest nasza obrona przestrzeni morskiej.

– Podkreśla Pan Profesor szczególną wagę Bałtyku w obronie Polski. Dlaczego?

– Bałtyk jest bardzo ważnym kierunkiem operacyjnym w sytuacji, gdyby Rosja zamierzała zaatakować Polskę. W obecnym położeniu może to uczynić właśnie przez Bałtyk i z obwodu kaliningradzkiego. Wydaje się, że Białoruś nie jest, przynajmniej w tej chwili, do końca przekonana, czy ma się podporządkować Rosjanom, czyli z tego kierunku uderzenie jest mniej prawdopodobne. Bałtyk jest dziś dla Rosji jedyną możliwą drogą podjęcia ofensywy (także gdy chodzi o zaopatrzenie wojska w Kaliningradzie). Dlatego powinniśmy na Bałtyku wraz z innymi państwami zagrożonymi ekspansją Rosji stworzyć tamę dla tej agresji.

– Ostrzegając przed Rosją, Pan Profesor jednocześnie pociesza, że Putin zrewitalizował NATO w Europie...

– Rzeczywiście – można powiedzieć, że ma tę zasługę, iż uzmysłowił NATO, że na Wschodzie pojawił się wróg i NATO musi się bronić. Sojusz wojskowy, gdy nie ma wyraźnego przeciwnika, obumiera. Po rozpadzie ZSRR NATO miało z tym duży kłopot.

– Już go nie ma?

– Niestety, jest inny problem. Inaczej niż w czasach zimnej wojny nie wszyscy w NATO rozumieją, jakie zagrożenia stwarza Rosja. Niektórzy uważają, że można porozumieć się z Moskwą, że nie należy drażnić Putina jakimiś sankcjami, inni – że trzeba się jej mocno postawić. Nie ma jedności.

– W Polsce najbardziej boimy się tego, że znów będziemy sami. Dlaczego Pan Profesor twierdzi, że mimo realności zagrożenia wcale nie musimy się bać Rosji?

– Gdy mówię, że zagrożenie jest realne, że się potęguje, podkreślam jednocześnie, iż ciągle jesteśmy w stanie temu zapobiec. Staram się podpowiadać, co powinniśmy zrobić. A ponadto – zawsze warto odwołać się do historii i przypomnieć, ile wojen z Rosją Polska wygrała. Od wieków jesteśmy dla Rosji problemem politycznym i wielkim wyzwaniem cywilizacyjnym. W dwunastotomowej „Historii państwa rosyjskiego” Nikołaja Karamzina osią rosyjskich dziejów jest właśnie konflikt z Polską. Naprawdę nie mamy powodów do kompleksów. W czasie II wojny światowej Niemcom nie udało się zdobyć Moskwy, a Polska była w niej dwa razy, w latach 1610-12 i w 1812.

– Rosyjski prezydent z upodobaniem daje jednak wyraz lekceważeniu naszego kraju.

– I lekceważąc nas, ciągle o nas mówi; atakuje nas zaciekle rosyjska propaganda, Rosjanie tracą wiele czasu, by znaleźć sposoby, jak Polsce zaszkodzić. Skoro nas tak lekceważą, to dlaczego ciągle się nami zajmują?

* * *

Romuald Szeremietiew
Polityk, publicysta, poseł na Sejm III kadencji, były wiceminister i p.o. ministra obrony narodowej, profesor Akademii Obrony Narodowej, od 2014 r. szef Biura Inicjatyw Obronnych przy AON.