Laktoza to dwucukier, który występuje w produktach mlecznych. W jelitach, dzięki enzymowi laktazie, wytwarzanemu w komórkach śluzowych jelita cienkiego, ulega rozkładowi do cząsteczki glukozy i galaktozy, które tylko w takiej formie mogą zostać wchłonięte.

W przypadku gdy w jelitach laktaza nie jest wytwarzana lub wytwarzana jest w niewystarczającej ilości, dwucukier nie jest trawiony, przez co nie jest wchłaniany w jelicie cienkim, przechodzi w niezmienionej postaci do jelita grubego, a tam jest metabolizowany przez bakterie jelitowe. W tym procesie pojawiają się produkty uboczne (np. wodór), które wywołują objawy takie jak wzdęcia, ból brzucha, biegunka.

Rzadko mamy do czynienia z całkowitym brakiem aktywności laktazy, najczęściej występuje ograniczenie jej aktywności. Może się ono pojawić w wyniku innych schorzeń, np. chorób zapalnych jelit, celiakii lub wraz z wiekiem.

W przypadku nietolerancji laktozy ważne jest dostosowanie diety w taki sposób, żeby objawy występowały w jak najmniejszym stopniu. Obecnie bardzo często produkty są oznaczane jako „bezlaktozowe”, gdy zawierają mniej niż 0,1 g laktozy na 100 g produktu.

Zawartość laktozy jest różna w poszczególnych produktach mlecznych, co przedstawiono w poniższej tabeli.

U osób z nietolerancją laktozy produkty mleczne fermentowane są lepiej tolerowane niż mleko krowie, ponieważ bakterie fermentacji mlekowej obecne w jogurtach, kefirze rozkładają laktozę, dzięki czemu dolegliwości są mniejsze. Co ciekawe, zawartość laktozy w poszczególnych produktach jest uzależniona nie tylko od typu produktu, ale także od jego gatunku. Na przykład w przypadku serów – im dłużej ser dojrzewa, tym mniejsza w nim zawartość laktozy. W aptekach dostępna jest laktaza w formie tabletek/kapsułek, której zastosowanie w trakcie spożywania mleka lub jego przetworów może pomóc ograniczyć objawy nietolerancji.